Πριν από λίγες μέρες, έφθασε στις διευθύνσεις σχολείων της πρωτοβάθμιας η εγκύκλιος που αφορά το πρόγραμμα σίτισης των μαθητών δημοτικού “Σχολικά Γεύματα”, στο πλαίσιο της κοινωνικής πολιτικής της κυβέρνησης για την αντιμετώπιση – όσο είναι δυνατόν – των αναγκών σίτισης των μαθητών που ανήκουν σε ευάλωτες ομάδες πληθυσμού και αφετέρου στην υποστήριξη της εκπαιδευτικής διαδικασίας και στην αποτροπή φαινόμενων σχολικής διαρροής.
Οφείλουμε να ξεκαθαρίσουμε εξαρχής στους αναγνώστες, ότι δεν υπάρχει καμία διάθεση και πρόθεση να αποτελέσουμε τροχοπέδη σε ένα κοινωνικό πρόγραμμα – ειδικά όταν αυτό αφορά παιδιά ηλικίας 6 – 12 ετών – κι έχουμε πλήρη συναίσθηση της επιτακτικής ανάγκης να μπει σε εφαρμογή αυτό το Πρόγραμμα Σίτισης από το Υπουργείο Παιδείας. Δεν μπορούμε ωστόσο να μην επισημάνουμε τα σημεία που θεωρούμε ότι δυσκολεύουν και θέτουν σε αμφισβήτηση την ομαλή εφαρμογή του. Βάση μίας εγκυκλίου που συντάχθηκε προχείρως, ελλείψει μελέτης προδιαγραφών/υποδομών, ελλείψει οργάνωσης και προβλέψεων και χωρίς σίγουρα να έχει προηγηθεί συνεργασία με εκπροσώπους των τοπικών αρμόδιων εκπαιδευτικών φορέων, προκειμένου να εξευρεθούν λύσεις σε προβλήματα – που είναι βέβαιο ότι θα ανακύψουν – είναι προφανής και διαφαινόμενη τόσο η “αστοχία” των παράδοξων απαιτήσεων του υπουργείου από τους εκπαιδευτικούς, όσο και ο κίνδυνος που εγκυμονούν οι συνθήκες υλοποίησής του για την υγεία των παιδιών!
Επιπλέον – και κατά παράβασιν άρθρων του καθηκοντολογίου των εκπαιδευτικών – η μεθοδολογία εφαρμογής του Προγράμματος Σίτισης, όπως αυτή ορίζεται από το ΦΕΚ 3870 B’/3-11-2017 του Υπουργείου, οδηγεί στην απαξίωση του λειτουργήματος των εκπαιδευτικών με υπέρβαση των καθηκόντων και της κατάρτισής τους, καθώς επιφορτίζονται με την ευθύνη και απαίτηση να κάνουν χρήση γνωστικών αντικειμένων που ανήκουν σε άγνωστα για εκείνους επιστημονικά πεδία!!! Από μία πρόχειρη ανάγνωση στο Φ.Ε.Κ. αντιλαμβάνεται καθείς ότι οι διαπιστώσεις μας και έχουν βάση και – πολλώ δε μάλλον – καθιστούν ΑΝΕΦΙΚΤΗ την εύρυθμη υλοποίηση του Προγράμματος Σίτισης στα δημοτικά!
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή: Σε κάθε σχολική μονάδα που συμμετέχει στο πρόγραμμα, είναι απαραίτητη η σύσταση τριμελούς Επιτροπής Παραλαβής των γευμάτων. Πρόεδρος της Επιτροπής αναλαμβάνει ο Διευθυντής/Προϊστάμενος της σχολικής μονάδας, ενώ τις άλλες δυο θέσεις καταλαμβάνουν ο Υποδιευθυντής της σχολικής μονάδας, όπου προβλέπεται η θέση και ένας εκπαιδευτικός! Τι “ανακαλύπτουμε” λοιπόν στην παράγραφο της εγκυκλίου με την οποία ορίζονται οι υποχρεώσεις και η ευθύνη των εκπαιδευτικών που θα αποτελούν την “Επιτροπή Παραλαβής” των τροφίμων:
“Η Επιτροπή Παραλαβής κάθε σχολικής μονάδας παραλαμβάνει καθημερινά τα σχολικά γεύματα, φροντίζοντας για τον ποσοτικό (αριθμό πακέτων) και ποιοτικό έλεγχό τους. Πιο συγκεκριμένα, η ανωτέρω επιτροπή παραλαμβάνει δελτίο αποστολής από τον ανάδοχο, στο οποίο αναγράφεται η ποσότητα και η ώρα παράδοσης. Το προσωπικό που μεταφέρει και παραδίδει τα γεύματα θα διαθέτει κατάλληλα θερμόμετρα, ώστε κατά την παραλαβή και παρουσία της Επιτροπής Παραλαβής θα μετρά τις θερμοκρασίες των θερμοθαλάμων και των ψυκτικών θαλάμων. Οι θερμοκρασίες που πρέπει να τηρούνται για τα ζεστά γεύματα είναι μεγαλύτερες από 63 βαθμούς Κελσίου, ενώ για τα κρύα (σαλάτα) είναι από 0 έως 4 βαθμούς Κελσίου. Παράλληλα, η Επιτροπή Παραλαβής ελέγχει τις συνθήκες μεταφοράς των προς παράδοση τροφίμων, τη συνολική ποσότητα των παραδοθέντων γευμάτων, καθώς και το είδος του γεύματος. Ιδιαίτερη προσοχή εφιστάται στον έλεγχο των μακροσκοπικών και οργανοληπτικών χαρακτηριστικών των γευμάτων, τα οποία πρέπει να είναι χωρίς ενδείξεις χρησιμοποίησης μειονεκτικών πρώτων υλών, απαλλαγμένα από ξένες ύλες και το χρώμα, η υφή, η οσμή και η γεύση τους να είναι χαρακτηριστικά του είδους και των συστατικών τους. Γεύματα τα οποία παρουσιάζουν σημάδια σήψης, ευρωτίασης (μούχλας) ή άλλης αλλοίωσης πρέπει να αποκλείονται από την κατανάλωση.”
Δηλαδή – για να αναλύσουμε τις τελευταίες φράσεις – ο διευθυντής της σχολικής μονάδας, ο υποδιευθυντής κι ένας/μία ακόμη εκπαιδευτικός, θα κάνουν καθημερινή καταμέτρηση των γευμάτων και μακροσκοπικό (δια γυμνού οφθαλμού) έλεγχο σε κάθε ένα από τα 100 – 200 – 300 πακέτα τροφίμων, ανιχνεύοντας – προφανώς – τις σούπες, τα λαχανικά, κ.λ.π. για τυχόν ευρήματα που θεωρούνται ξένες ύλες (π.χ. τρίχα, κομμάτι πλαστικού, κατσαρίδα – ή δεν ξέρω τι άλλο) αλλά και… οργανοληπτικό έλεγχο (!) Κι εδώ γελάμε!!! Οι εκπαιδευτικοί της πρωτοβάθμιας, βέβαια, ίσως να μην το θεωρήσουν και τόσο αστείο όταν μάθουν τι συνεπάγεται ο οργανοληπτικός έλεγχος… Τα χαρακτηριστικά των τροφίμων που εκτιμούνται δια του οργανοληπτικού ελέγχου και ο τρόπος με τον οποίο αυτός διεξάγεται είναι:
• εμφάνιση (χρώμα, σχήμα, μέγεθος, ελαττώματα)
• υφή με το χέρι, τα δάκτυλα ή το κουτάλι/μαχαίρι (σκληρότητα)
• υφή στο στόμα δάγκωμα ή μάσημα (σκληρότητα, ελαστικότητα, λιπαρότητα)
• οσμή, γεύση, άρωμα (flavor – οσμή/γεύση) και μετάγευση
Τώρα, όσον αφορά τις… “ενδείξεις χρησιμοποίησης μειονεκτικών πρώτων υλών…” σηκώνουμε τα χέρια ψηλά, κάνοντας ταυτόχρονα δεήσεις – κάποιος να τους λυπηθεί!!!
Κατόπιν τούτων, γεννώνται και τα εξής ερωτήματα:
- Έχουν οι εκπαιδευτικοί γνώσεις χημικού τροφίμων;
- Έχουν οι εκπαιδευτικοί γνώσεις τεχνολόγων τροφίμων;
- Διαθέτουν οι εκπαιδευτικοί πιστοποιητικό υγείας, που απαιτείται – βάση νόμου – να περνούν από τακτικές εξετάσεις όσοι ασχολούνται με τρόφιμα; (Υγειονομική Διάταξη ΑΙβ 8577/1983 Άρθρο 14, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει. Όσοι ασκούν ή επιθυμούν να ασκήσουν το επάγγελμα του χειριστή τροφίμων ή ποτών, είτε ως ειδικοί επαγγελματίες, είτε ως υπάλληλοι ή εργάτες ή βοηθοί αυτών, ή απασχολούνται με οποιαδήποτε σχέση σε ξενοδοχεία, δημόσια λουτρά, καθαριστήρια, κομμωτήρια, κουρεία, εστιατόρια, ζαχαροπλαστεία, καφενεία και άλλες επιχειρήσεις υγειονομικού ενδιαφέροντος, παρέχοντας τις υπηρεσίες τους στο κοινό, πρέπει να είναι εφοδιασμένοι με βιβλιάριο υγείας, στο οποίο θα βεβαιώνεται ότι ο κάτοχός του, πέρασε από ιατρική εξέταση και δεν βρέθηκε να πάσχει από μεταδοτικό ή άλλο νόσημα μη συμβατό με την απασχόλησή του.)
- Έχει προβλεφθεί η περίπτωση πρόκλησης αλλεργικών αντιδράσεων (καθώς στο Πρόγραμμα Σίτισης που έχει ήδη δημοσιευθεί συμπεριλαμβάνονται τροφές όπως αυγά και ψάρι) κι αν ο εκπαιδευτικός διαθέτει τις ιατρικές γνώσεις να αντεπεξέλθει σε περιστατικό αλλεργικού σοκ ή ακόμη και να εμποδίσει ένα διαβητικό παιδί από την κατανάλωση απαγορευμένης τροφής;
- Τι κυρώσεις θα έχει ο εκπαιδευτικός που κάποια ημέρα κρίνει (έστω και λάθος, εφόσον έχει την ευθύνη χωρίς να έχει τις γνώσεις) ότι τα γεύματα ΔΕΝ είναι κατάλληλα για κατανάλωση;
- Είναι όλες οι αλλοιώσεις των τροφών εμφανείς και ευδιάκριτες δια του μακροσκοπικού ελέγχου;
- Εάν οι απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα σας δυσκολεύουν, με ποια λογική θα πρέπει οι εκπαιδευτικοί να επωμισθούν αυτές τις ευθύνες και καθήκοντα;
Σύμφωνα, πάντα, με τις οδηγίες ως προς την εφαρμογή του προγράμματος σίτισης «Σχολικά Γεύματα» (σε συνέχεια της με αρ. πρωτ. Φ.14/ΦΜ/181027/Δ1/25-10-2017 Υ.Α. (ΦΕΚ 3870 B’/3-11-2017), που εστάλησαν ηλεκτρονικά στις 09/11/17 από την αρμόδια Υπηρεσία του Υπουργείου Παιδείας, προς τις διευθύνσεις των σχολικών μονάδων που θα συμμετέχουν στο Πρόγραμμα Σίτισης, ενημερώνουν και για τα εξής:
“Τα γεύματα θα παραδίδονται στα σχολεία εντός του χρονικού διαστήματος 11:00 π.μ. – 12:45 μ.μ.” Αυτό σημαίνει ότι η 3μελής επιτροπή εκπαιδευτικών θα έχει την… ” χρυσή ευκαιρία” – με αναγκαστική καθημερινή καταστρατήγηση του διδακτικού ωραρίου τους και εις βάρος της εκπαίδευσης των παιδιών (εφόσον στο διάστημα αυτό γίνεται παράδοση μαθημάτων) να καταμετρούν 100 – 200 – 300 γεύματα (ανάλογα με το δυναμικό και τη συμμετοχή των μαθητών του κάθε δημοτικού), να τα μυρίσουν, να τα ψηλαφίσουν και τέλος να… τα δοκιμάσουν, προκειμένου να διασφαλίσουν την καταλληλότητά τους προς βρώσιν ώστε να μην κινδυνεύουν ούτε οι μαθητές να “δηλητηριαστούν” – ούτε κι ίδιοι να υποστούν κάποια καταγγελία!!! Ο χρόνος που θα έχουν στη διάθεσή τους για να υποβληθούν σε αυτή τη… “δοκιμασία” – γιατί περί αυτού πρόκειται – θα είναι στην καλύτερη των περιπτώσεων 2 ώρες και 15 λεπτά, ενώ στην χειρότερη μισή ώρα!
13.15 Λήξη υποχρεωτικού προγράμματος
13.15-13.20 (5΄) Μετάβαση μαθητών που συμμετέχουν στο πρόγραμμα σίτισης στην / στις αίθουσες σίτισης
13.20-13.45 (25΄) Σίτιση για τους μαθητές που δεν παρακολουθούν το Ολοήμερο Πρόγραμμα και συμμετέχουν στο πρόγραμμα σίτισης «Σχολικά Γεύματα»
13.20-14.00 (40΄) 1η ώρα Ολοήμερου Προγράμματος Σίτιση-χαλάρωση για τους μαθητές που παρακολουθούν το Ολοήμερο Πρόγραμμα
Να επισημάνουμε σ’ αυτό το σημείο ότι, στα ολοήμερα σχολεία προβλέπεται χώρος σίτισης, ενώ όσοι μαθητές δεν συμμετέχουν στο ολοήμερο, τρώνε μετά το πέρας του ωρολόγιου προγράμματος στις τάξεις τους!
Ας δούμε, λοιπόν, τους χρόνους λίγο πιο πρακτικά, για να εμπεδώσουμε το μέγεθος του προβλήματος: Όταν σε μία μέση οικογένεια, με δύο παιδιά, ο χρόνος προετοιμασίας τους, από τη στιγμή που θα επιστρέψουν από το σχολείο μέχρι να καθίσουν για φαγητό, διαρκεί περίπου 10΄ (να πλύνουν τα χέρια τους, και να καθίσουν σε ένα ΗΔΗ καθαρισμένο τραπέζι που θα ακουμπήσουν το ψωμί τους και να σερβιριστούν), η Επιτροπή Παραλαβής των γευμάτων που θα αποτελείται από τρεις εκπαιδευτικούς, θα πρέπει μέσα σε διάρκεια 5΄λεπτών (!) να έχει φροντίσει την απολύμανση των χεριών εκατοντάδων παιδιών, να έχει φροντίσει την καθαριότητα και απολύμανση δεκάδων θρανίων που – ως γνωστόν – αποτελούν τις μεγαλύτερες εστίες μικροβίων, εφόσον δεν προβλέπονται σουβέρ ή ακόμα και τραπεζομάντιλα μιας χρήσης και καθώς – όπως προείπαμε – τα παιδιά που δεν ανήκουν στο ολοήμερο πρόγραμμα, θα σιτίζονται στις αίθουσες διδασκαλίας, να έχει ελέγξει με τις μεθόδους που προαναφέραμε και μοιράσει το φαγητό! ΕΠΑΝΑΛΑΜΒΑΝΟΥΜΕ!!! Σε 5΄λεπτά από το σχόλασμα (χρόνος που δεν αρκεί ούτε για την εκκένωση των τάξεων από τους μαθητές), οι αίθουσες θα πρέπει – ως δια μαγείας! – να είναι έτοιμες να υποδεχθούν τους μαθητές στα θρανία, που μέχρι πριν λίγο έγραφαν, μουτζούρωναν, έσβηναν, φταρνίζονταν πάνω, προκειμένου να ακουμπήσουν το ψωμί, το πιρούνι τους, την χαρτοπετσέτα τους… Απίστευτα πράγματα!
Όλες αυτές οι δυσκολίες – που αγγίζουν τα όρια του ακατόρθωτου – δεν θα γίνονταν ΠΟΤΕ ΟΜΩΣ αντικείμενα δημοσιογραφικής έρευνας, ούτε και ο “πονοκέφαλος” των εκπαιδευτικών, αλλά και το Πρόγραμμα Σίτισης του υπουργείου θα είχε εξασφαλισμένη την επιτυχία, με μία απλούστατη και μοναδική λύση: Οι μαθητές να παίρνουν το γεύμα τους στο σπίτι και να το απολαμβάνουν στη θαλπωρή του σπιτιού τους και – πού ξέρετε; – ίσως κοντά στο ένα παιδί να σιτιστεί και κάποιο αδελφάκι…
